Czy może istnieć bardziej autentyczna relacja z okrutnych doświadczeń minionego wieku, niż ta napisana przez więźnia politycznego niemieckich obozów koncentracyjnych? Tylko ci, którzy na własnej skórze doświadczyli okrucieństwa wojny, wiedzą, jak było naprawdę i w jak nieludzkich okolicznościach przyszło im być… ludźmi. „Przez 581 dni byłem tylko numerem”, to prawdziwe wspomnienia dziadka autorki - Franciszka Knapczyka" Urodzony 25 lipca 1913 roku w Mszanie Dolnej – Słomka, zmarł 7 marca 1992 roku. Od 2 października 1943 roku do 5 maja 1945 roku był więźniem politycznym niemieckich obozów koncentracyjnych Oświęcim – Brzezinka (Auschwitz – Birkenau) i Mauthausen – Gusen. Książka została napisana na podstawie Wspomnień z okresu II wojny światowej z lat 1939-1945. Franciszek Knapczyk spisał je osobiście na maszynie do pisania, bez pomocy osób trzecich, w czterech jednobrzmiących egzemplarzach. Każda strona została opatrzona parafą autora dla potwierdzenia autentyczności. Oryginał znajduje się w domu rodzinnym w Mszanie Dolnej. Przez 581 dni byłem tylko numerem” dzieli się na dwie części: pierwsza to opis terroru hitlerowskiego w rodzinnej miejscowości Franciszka, a druga – obszerna relacja przeżyć bohatera z lat okupacji hitlerowskiej. Franciszek Knapczyk dokładnie relacjonuje to, czego doświadczył; z dziennikarską precyzją zaznacza daty, nazwiska, opisuje choroby, zwyczaje, posiłki, wszystko to, co składało się wówczas na tę okrutną, wojenną rzeczywistość. To relacja pełna gorzkiej prawdy – prawdy, która ma prawo ujrzeć światło dzienne i na zawsze zapisać się na kartach historii.

Odważne, zadziorne, poświęcające własne życie dla dobra kraju i drugiego człowieka, dziś w większości niemal całkowicie nie znane. Kim były góralki walczące w czasie II wojny światowej? Helena Marusarzówna, kurierka tatrzańska i żołnierka AK, w 1940 roku trafiła w ręce Gestapo. Przetrzymywano ją w zakopiańskim więzieniu Palace. Rok później stracono w Pogórskiej Woli. Helena Błażusiakówna jako osiemnastoletnia dziewczyna została osadzona w „katowni Podhala”. W jednej z cel wyryła wybitym przez oprawców zębem słowa modlitwy, do której Henryk Górecki skomponował swoją „Symfonię pieśni żałosnych”. Przez lata uważano, że zmarła w więzieniu. Józefa Mikowa ps. „Ryś”, oficer łącznikowy Tajnej Organizacji Wojskowej, działała na terenie Polski i Słowacji. Do ostatnich chwil, mimo tortur, nikogo nie zdradziła. Podczas przesłuchań uparcie milczała, ratując w ten sposób wielu ludzi. Została zamordowana w Palace w 1942 roku. Agata Puścikowska odkrywa wyjątkowe postaci Walecznych z gór. Z dokumentów archiwalnych, rozmów z mieszkańcami Podhala, Gorców i Beskidów oraz spisanych wspomnień tworzy obraz kobiet z krwi i kości, bohaterek oryginalnych, odważnych, a jednocześnie skromnych i dotąd najczęściej przemilczanych.